Yesevi Anlayışı ve İman Hakikatleri

Hoca Ahmed Yesevi'nin Kimliği

Özellikle Şii kafasındaki kişiler, Türkistan'dan gelen Mevlevileri, sufileri ve dervişleri bir şekilde 12 İmam yolu ile Hz. Ali'ye (ra) akraba kılıp Türk din adamlarını Şiilik içine dahil etme anlayışına girebilmektedirler. Hoca Ahmed Yesevi gibi Türkistan'da büyümüş ve Türk kültürünü iliklerine kadar benimsemiş bir Türk-İslam büyüğünü Arap olarak kabul edenler olmaktadır. Bu, son derece akılsızcadır. Kendisi Arap olsaydı Farsça ve Türkçe bilmek yerine Arapça bilirdi. Kaldı ki Yesevi, Türkçe'den başka dil kullanmamıştır. O, kendisini Türk olarak tanıtır. Şii unsurların Hoca Ahmed Yesevi'yi Arap ve Şii kabul etmeye çalışması beyhude çabadır ve pirimize de hakarettir. Bunu açıkça belirtmekte fayda bulunmaktadır.

Hoca Ahmed Yesevi'ye Göre İslam'ın Şartları

Hoca Ahmet Yesevi İslamın şartlarını 10 olarak belirlemiştir:

1. Kelime-i Şehadet getirmek

2. Namaz kılmak

3. Oruç tutmak

4. Zekat vermek

5. Hacca gitmek

6. Yumuşak söylemek.

7. Dini, Tanrı Elçisinin yolundan yaşamak

8. İyiliği dilemek, kötülüğü önlemek

9. Dili doğru kullanmak

10. İlim öğrenmek

Hoca Ahmed Yesevi’nin ilim öğrenmeyi dinin şartlarından görmesi son derece önemlidir. Bu bağlamda Yesevi, "ilmi olmayanın dini de yoktur" mantığından yola çıkarak ömrü boyunca öğrenci yetiştirip onlara ilim öğretmiştir.

Uluğ Bey’in yaptırdığı üniversitenin kapısına yazdırdığı "İlim öğrenmek hem kadın, hem erkek için farzdır" hadisinden yola çıkarak, Hoca Ahmed Yesevi, erkeklerin yanında kadınlara da ders vermiş, bunu aynı yerde yapmıştır. Yani birer kul olan ve bu konuda eşit derecede yükümlü erkeğe ve kadına eşit şartlarda ilim alma fırsatı vermiştir. Avrupalılar bu hakkı 19. yüzyılda nice zahmetlerle alırken, 12. yüzyıldaki Türk kadını eşit şartlarda eğitim hakkını elde edebilmiştir.(Her ne kadar sonraki dönemlerde bu hakkını kaybetmiş olsa da!)

Ahmed Yesevi, ilim faaliyetlerini sürdürürken, onu çekemeyen devrin ileri gelenleri "Hoca Ahmed, örtüsüz kızlarla erkekleri aynı yerde zikir yaptırıyormuş" diyerekten Baba Maçin adında bir dervişi teftişe gönderiyorlar. Daha sonra onu yakalatan Hoca Ahmed Yesevi, çeşitli yollarla (kötek ve nasihat) onu ikna eder. Devrin ileri gelenlerine ders vermek amacıyla çok iffetli bir öğrencisi olan Celal Ata'ya bir cam kap içerisinde pamuk ve içinde bir közü koymuş ve bunu Horasanlı dedikoduculara göndermesini istemiştir.Vardığı zaman normal şartlar altında yanması gereken bu iki nesne, konulduğu tazeliğini korumaktadır. Bunun anlamı şudur: Normalin aksine, Allah için bir araya gelen ateşle barut yan yana durur.

İmanın Hakiki Şartları

İmanın şartları temel olarak 6 tane belirlenmiştir. Fakat iman adeta bir yapboz gibidir. Geçerli, kabul edilebilir ve haklı mazeret olmaksızın bir parçasını eksik tutarsanız iman diye gösterilen şey birşeye benzemez. Ahir zamanda artık ayan beyan ortaya çıkmıştır ki; sadece temel yükümlülüklere inanmakla insan kemalat yoluna girmiyor ve iman etmiş olmuyor. İman, ahlaki yükümlülüklere dikkat edilmeksizin dağılıp gidiyor. 6 temel şarta inandığını söyleyen insanın hali; temel atmadan ve sadece kum kullanarak ev yapmaya benzemektedir. Binayı güçlü bir altyapıya kavuşturan ve elemanlarını bir arada tutan başka şeyler olmalıdır. İman için bunlar "ahlaki yükümlülüklerdir". İmanın 6 şartına inandığını söyleyen bir kişinin deizme, Yahudilerdeki "biz Müslümanız, günah işlesek te Allah bizi affeder" kafasına veya başka bir anlayış biçimine geçiş yaptığına şahit olabiliyoruz. Sözde Müslüman, ama özünde kafir ya da münafık bir ruh bulunabilmektedir. Ahlaki yükümlülükler kısmındaki bazı hususlar günümüz durumlarına göre yazılmış gibi algılanabilir. Fakat onbinlerce senelik insanoğlu macerasında aynı tutumlar binlerce kez görülmüştür. Sadece dinde anlatım biçimi farklıdır. Dinde çoğu zaman dolayı ve genele dönük ifadeler bulunur. Biz ise burada ayan beyan ortaya koyduk. İslami kaynaklarda Hz.Muhammed (ASM), Allah ve sahih imamlar tarafından yapılmış bu tür uyarılara rastlamanız son derece mümkündür. Sadece bu hususlar ciddiye alınmamaktadır. O yüzden de cehennem "Elhaümdülillah Müslümanım" deyip imanın gereklerini yerine getirmeyen ikiyüzlülerle ve bozguncularla dolacaktır.

I. Temel Akıl, Vicdan ve Kalbi Yükümlülükler

1. Allah iman

2. Peygamberlerine iman

3. Meleklere iman

4. Hayr ve şerrin Allah'tan geldiğine iman

5. Ahirete iman

6. Rahmani Kitaplarına iman

II. Ahlaki ve Çöküşten Kurtuluş Yükümlülükleri

1. Dinde, ticarette ve sosyokültürel yaşamda ifrata ve tefrite dikkat ederek aşırı uç noktalardan uzak, denge içerisinde yaşamak

2. Dini siyasetine, ticaretine ve çıkarına alet etmemek

3. Kendi nefsini terbiye edip ilim öğrendikten sonra başkalarını irşada başlamak

4. Önce kendi nefsinle, sonra da İslam düşmanlarıyla cihad etmek

5. Manevi değerlere ve akla sahip çıkmak

6. İslam'a aykırı olmadığı sürece milli değerlere ve kültüre sahip çıkmak

7. Güzel ahlak üzere düşünmek ve yaşamak

8. İyiliği insanlara methetmek, anlatmak, tavsiye etmek ve kötülük yapılmasını engellemek, kötülemek

9. Zahiri ve batıni ilimleri öğrenmek, cahil ve ahmak kalmamamk

10. Faydalı ve doğru ilim öğrendikten sonra öğrendikleri ile amel etmek

11. İslam düşmanlarıyla dost olmamak, onlarla oturup kalkmamak

12. Gençliğini, vaktini, sağlığını, kaynaklarını boş işlere harcamamak

13. İslam düşmanlarının mallarını ve hizmetlerini almamak, kullanmamak

14. Doğru, faydalı, nitelikli bir ideal / dava peşinde mücadele etmek

15. Kötü liderlere ve din adamlarına itibar etmemek, onlara geçit vermemek, onları desteklememek, onları yüreklendirmemek

16. Kafirlerle aynı siyasi, sosyal, kültürel, askeri, milli yapılarda bulunmamak ve onlara intisap etmemek

17. Kafirlerin İslam yurdunda ticarethane işletmelerine, taşınmaz mal satın almalarına, milletin malını kullanmalarına, yeraltı ve yerüstü kaynaklarını sömürmelerine, çeşitli örgütleriyle iç yönetime müdahaleye uygun zemin oluşturulmasına izin vermemek

18. Doğru olanı bildiği halde sırf çıkarı için doğruyu görmezden gelmemek, doğru olanı yapmak

19. Her ne yöntemle olursa olsun devlet malı yağmalanmasına izin vermemek, böyle işler peşinde olanlara haddini bildirmek

20. Sağlıklı ve güçlü bir hukuk ve adalet sisteminin meydana getirilmesini ve bunun işlerliğini sağlamak

21. Gerek devlet ve gerek ticaret hayatında çeşitli isimler altında rüşvet alıp vermemek, ticaretin özüne aykırı alışveriş ve ticaret yöntemlerini benimsememek

22. Bir fikir sahibi gördüğünde, o fikri benimsemediğinde, o fikrin sahibini aşağılamamak ve ona sözlü, fiili saldırılarda bulunmamak

23. Tartışma adabını bilmek ve adabınca hareket etmek

24. Milli ve manevi değerlere, atalara sövmemek

25. Dinde olan birşeyi yok saymamak, helal olan birşeye haram demek veya haram olan birşeye helal demek

26. Dini bilgi kaynaklarının Kur'an, Hadis ve Sünnetullah, sahih imamların icmaları olduğunu kabul etmek, bunlardan sadece birini geçerli saymamak

27. Dine fitne ve uydurma bilgi sokmamak, sapık akım başlatmamak

28. İyice öğrenmediği ve hazmetmediği konular hakkında kulaktan dolma bilgilerle konuşmamak ve yazmamak